Podstawowym zadaniem hodowli lasu jest utrzymanie i i powiększanie zasobów leśnych i różnorodności biologicznej w nich zawartych, z poszanowaniem procesów ekologicznych. Hodowla lasu zaczyna się od rozważnego wyboru i stosowania sposobów cięć rębnych w drzewostanach dojrzałych do pozyskania plonu, aby uzyskać miejsce i odpowiednie warunki dla następnych pokoleń lasu, które powstają nie w sposób przypadkowy, ale z nasion wyselekcjonowanych do tego celu drzew i drzewostanów, zarejestrowanych zgodnie z aktami prawa, przez instytucję rządową – Biuro Nasiennictwa Leśnego.

Podstawową bazą nasienną dla głównych gatunków drzew lasotwórczych są wytypowane drzewostany nasienne gospodarcze (9644 ha) i najcenniejsze - wyłączone drzewostany nasienne (890 ha). Dla zachowania lokalnych, wartościowych, rodzimych populacji drzew wytypowane są drzewostany zachowawcze (16 ha – jodła i modrzew) a z nasion tych drzewostanów założono już 25 ha upraw zachowawczych.

Nasiona zbierane z drzewostanów gospodarczych są podstawową bazą do zakładania większości upraw leśnych, natomiast z nasion drzewostanów nasiennych wyłączonych z użytkowania rębnego zakładane są rejestrowane uprawy pochodne (jest ich obecnie 3449 ha), o najlepszych odziedziczanych cechach, w celu zachowania bogactwa genetycznego i zastąpienia w przyszłości cennych populacji rodzicielskich.

Ważną bazą nasienną są także specjalnie wybrane drzewa – drzewa mateczne (318 drzew), z których pobiera się pędy do szczepień w celu zakładania plantacji nasiennych pochodzenia wegetatywnego (jest ich 130 ha) i nasiona w celu zakładania plantacji nasiennych pochodzenia generatywnego (jest ich 98 ha). Nasiona zebrane z plantacji nasiennych są używane do zakładania rejestrowanych upraw leśnych.

Nasiona drzew iglastych wydobywane są z dostarczonych szyszek w Wyłuszczarni Nasion w Jarocinie. Zakład ten ma zdolność przerobu do 180 ton szyszek w sezonie. Obróbce także podlegają w Wyłuszczarni nasiona drzew liściastych, głównie dębów, buka i lipy.

Przy Wyłuszczarni działa główna przechowalnia nasion, gdzie w komorach chłodniczych możliwe jest przechowanie około 30 ton nasion gatunków liściastych i 15 ton nasion gatunków iglastych, które stanowią depozyty lokalnych nadleśnictw oraz nadleśnictw z sąsiednich regionalnych dyrekcji LP. Przechowalnie nasion działają także przy nadleśnictwach: Łopuchówko (około 20 ton) i Krotoszyn (około 10 ton).

Średnie roczne zapotrzebowanie na nasiona do hodowania sadzonek głównych gatunków drzew leśnych to: sosna – około 400 kg, świerk – 50 kg, modrzew – 30 kg, jodła – 60 kg, dąb szypułkowy – 50 ton, dąb bezszypułkowy – 27 ton, buk – 2 tony, olcha – 160 kg, brzoza – 130 kg, lipa – 100 kg, jawor – 130 kg, klon – 80 kg.

Ogółem liczba hodowanych sadzonek to 58,5 mln, w tym gatunków iglastych 25,1 mln a liściastych 32,4 mln (55 %). W ostatnich latach liczba sadzonek gatunków liściastych w szkółkach ustabilizowała się stanowiąc około 50% ogółu. Jednak na skutek niedawnych nieurodzajów żołędzi i strat mrozowych dokonano dodatkowych obsiewów w celu utworzenia zapasów.

Sadzonki hodowane są w 28 szkółkach leśnych na łącznej powierzchni produkcyjnej 131 ha. Dominują szkółki zespolone o powierzchniach powyżej 5 ha. Jest ich 15 i stanowią 65 % powierzchni ogólnej. Szkółek o powierzchniach od 3 – 5 ha jest 10 (30,5 % pow.) Pozostałą powierzchnię zajmują 3 szkółki małe.

Hodowla sadzonek odbywa się głównie w gruncie na otwartych zagonach, także w kontrolowanych warunkach w inspektach i namiotach (2,6 mln na powierzchni około 1 ha). Ponad 2 ha zajmuje nowoczesna szkółka kontenerowa w Nadleśnictwie Jarocin przeznaczona do hodowli jednorocznych sadzonek dębów z uformowaną bryłką korzeniową. W szkółce tej hoduje się aktualnie ponad 2 mln sadzonek, jednak po zakończeniu trwającej rozbudowy szkółki, liczba produkowanych sadzonek przekroczy 4 mln rocznie. Sadzonki te, jako że posiadają dużą witalność oraz zabezpieczony i nieuszkodzony system korzeniowy z bryłką substratu, przeznaczone są do sadzenia w trudnych warunkach żyznych siedlisk lasów liściastych, gdzie istnieje duża konkurencja roślin zielnych oraz krzewów, siewek i odrośli innych gatunków drzew.

Fot. Wojciech Błoch

Odnawianie lasu odbywa się z poszanowaniem regionalizacji przyrodniczo-leśnej, regionalizacji nasiennej i zgodnie z zasadami dostosowania składów gatunkowych do jakości siedlisk leśnych, na powierzchni około 3600 ha rocznie, w tym poprzez obsiew naturalny na około 260 ha (7-8 % odnowień). Odnowienia otwartych zrębów wykonuje się na powierzchni około 2500 ha, odnowienia podokapowe po rębniach złożonych – około 970 ha, wprowadzanie II piętra drzewostanów i dolesienia luk – około 90 ha. Zalesienia gruntów rolnych są obecnie zadaniem marginalnym i dotyczą kilku ha rocznie.

W miejscach, gdzie zamarły sadzonki w poprzednim sezonie wykonuje się poprawki na ogólnej powierzchni około 330 ha rocznie.

Pielęgnowanie lasu dotyczy około 20 000 ha rocznie. W tym pielęgnacji gleby w uprawach leśnych około 13 000 ha, czyszczeń wczesnych w uprawach – 3000 ha, czyszczeń późnych w młodnikach – 2500 ha.

Cechą wyróżniającą uwarunkowania hodowli lasu na terenie RDLP w Poznaniu jest wyjątkowo duży w skali kraju udział dębu w drzewostanach (12% powierzchni) i w zakładanych uprawach leśnych.

Stąd pielęgnacja lasu wymaga w wielu przypadkach specyficznego podejścia fachowego. Dlatego od 20 lat organizowany jest co roku, jedyny w kraju, Konkurs Prac Pielęgnacyjnych dla leśniczych i robotników leśnych reprezentujących wszystkie podległe nadleśnictwa, gdzie zespoły konkursowe mogą rywalizować wykazując się umiejętnościami i wiedzą fachową.