Zwierzęta łowne są jednym z ważniejszych elementów środowiska przyrodniczego, zarówno ze względów gospodarczych, jak i ekologicznych. Gospodarowanie zwierzyną łowną w warunkach antropopresji środowiska przyrodniczego jest zadaniem trudnym i wymagającym szerokiej wiedzy ekologicznej.

Polska podzielona jest na 5063 obwody łowieckie, z których 4719 dzierżawią Koła Łowieckie, a 344 są wyłączone z wydzierżawienia i przekazane w zarząd Lasom Państwowych, Polskiemu Związkowi Łowieckiemu i innym jednostkom (np. uczelnie).

Na terenie administrowanym przez Regionalną Dyrekcje Lasów Państwowych w Poznaniu znajduje się 411 obwodów łowieckich, które wchodzą w skład następujących województw: wielkopolskiego, dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, lubuskiego i łódzkiego. Powierzchnię, ilość i podział obwodów łowieckich według kategorii użytkowników, przedstawia poniższa tabela.
 

Powierzchnia i ilość obwodów wg kategorii użytkowników.

ŁOŚ
Populacja łosi w RDLP w Poznaniu stopniowo rośnie – w roku 2005 zinwentaryzowano 14 szt., natomiast w 2013r. odnotowano już 59 osobników tego gatunku. Są pod ochroną moratoryjną, więc nie prowadzi się odstrzałów tych zwierząt, tymczasem można zaobserwować coraz więcej szkód powodowanych w uprawach leśnych głównie w Nadleśnictwie Turek, gdzie występuje większość osobników.

JELEŃ
Populacja jeleni na terenie RDLP w Poznaniu w ostatnich pięciu latach ma tendencję wzrostową; przykładowo w 2005 r. zinwentaryzowano 8553 szt. a w 2012r. stan jego wyniósł 13187 sztuk. Niestety, corocznie wzrasta także liczba tzw. „ubytków", dzieje się tak na skutek wzmożonego ruchu na drogach lub wzrostu kłusownictwa. Stan ilościowy jeleni w RDLP w Poznaniu w przeliczeniu na 1000 ha pow. leśnej wynosi ponad 20 szt.

DANIEL
Stan ilościowy daniela w tutejszej dyrekcji na przestrzeni kilku ostatnich lat wykazuje niewielki choć systematyczny wzrost. Przeciętny stan ilościowy na terenie dyrekcji regionalnej z pięciu lat (2005r. - 2009r.) wyniósł ponad 4500 szt., natomiast w 2013 r. zinwentaryzowano 7530 osobników – stan ten należy uznać za stabilny i wysoki w porównaniu z resztą kraju. Można zaobserwować wzmożone działania kół łowieckich zmierzające do zwiększenia liczby osobników (poprzez introdukcje) i zagospodarowanie obwodów w kierunku poprawy warunków ich bytowania. Stan daniela w RDLP w Poznaniu w przeliczeniu na 1000 ha powierzchni leśnej wynosi ponad 10 szt.

SARNA
Stan ilościowy populacji sarny w latach 2005-2006 charakteryzował się tendencją spadkową, osiągając się w 2006 roku o 2147 sztuk mniej, w porównaniu do 2005 roku. W latach 2007-2009 tendencja ta stopniowo odwracała się tak, aby w 2013r osiągnąć liczebność wynoszącą 77699 szt. Średnio na każde 1000 ha powierzchni leśnej występuje około 150 szt. tego gatunku.

DZIK
U dzika (na podstawie inwentaryzacji rocznych) obserwuje się znaczący wzrost liczebności z 13783 szt. w 2005 roku do 20275 szt. w 2013 roku. Jest to prawdopodobnie związane z dużą plastycznością tego gatunku w dostosowaniu się do zmieniających się warunków przyrodniczo-troficznych środowiska. Intensyfikacja gospodarki rolnej i zmiany w strukturze upraw stworzyły dzikom doskonałe warunki żerowe, czego efektem jest zwiększona rozrodczość, a także rozszerzenie obszaru bytowania. Stan dzika w przeliczeniu na 1000 ha powierzchni leśnej wynosi ponad 35 szt.

ZAJĄC
Analizując zmiany liczebności zająca można stwierdzić, że populacja tego gatunku po gwałtownym spadku w drugiej połowie lat 90-tych zaczyna się odbudowywać. Pomimo wzrostu liczebności zająca z 38546 szt. w 2005r. do 60553 szt. w 2013r. - negatywną rolę ciągle odgrywają zmiany w strukturze krajobrazu rolniczego, polegające na zwiększeniu areału upraw monokulturowych. Skutkiem tego jest pogorszenie warunków osłonowych i żerowych oraz okresowe grupowanie się zajęcy w atrakcyjnych pokarmowo fragmentach biotopów polnych, co ułatwia polowanie drapieżnikom. Pojawiły się także anomalie pogodowe, nasilił rozwój urbanizacji i motoryzacji, przez co zwiększyła się presja na środowisko. Wszystkie wymienione czynniki kształtują liczebność populacji zająca.

BAŻANT
Do niedawna dominującymi gatunkami w krajobrazie rolniczym były bażant i kuropatwa. Populacja bażantów w Polsce zaczęła gwałtownie maleć pod koniec lat siedemdziesiątych..
Zdaniem Czyżowskiego i in. (Czyżowski P.: Funkcjonowanie populacji bażantów (Phasianus colchicus L.)) głównymi sprawcami zniszczeń wśród lęgów bażantów są: w 36% ptaki krukowate, w 28% człowiek oraz w 36% lis. Obok presji drapieżników do czynników wpływających na zagęszczenie ptaków należy zaliczyć także: żyzność gleby, procentowy udział zadrzewień, długość granic sadów oraz warunki termiczne w okresie zimy. Dzięki prowadzeniu prawidłowej gospodarki zasiedleniowej i redukcji drapieżników przy jednoczesnym ograniczeniu odstrzału bażanta na terenie RDLP w Poznaniu nastąpił  (pomimo opisanych czynników hamujących) stopniowy wzrost populacji bażanta z 38529 szt. w 2008r. do 39151 szt. w 2013r.

KUROPATWA
Wyniki inwentaryzacji na terenie RDLP w Poznaniu od 2005 r. do 2009r. wskazywały na stopniowy wzrost liczebności populacji tj. od stanu wynoszącego w 2005r. w wysokości 24741 szt. do poziomu wynoszącego 29931 szt. (2009r.).  W 2013r.  zinwentaryzowano 21847 szt.

LIS
Dynamiczne zwiększanie się liczebności populacji lisa w pierwszych pięciu latach obecnego stulecia, spowodowane było stosunkowo niskim pozyskaniem łowieckim oraz prowadzoną od kilkunastu lat profilaktyką przeciwko wściekliźnie. Lis jest jednym z nielicznych gatunków zwierzyny drobnej bardzo dobrze prosperującym we współczesnym krajobrazie. Zasiedla wiele środowisk i dobrze znosi zmiany związane z działalnością człowieka. Stan ilościowy populacji lisa występującego w zasięgu RDPL w Poznaniu w okresie 2005-2008 charakteryzował się już stopniowym spadkiem z 17298 szt. do 15592 szt., główną przyczyną takiego stanu była i jest prowadzona intensywna redukcja jego liczebności przez koła łowieckie, co świadczy o wysokim stopniu świadomości wśród myśliwych i wyrządzanych przez ten gatunek szkodach u innych populacji. W 2013 roku odnotowano 15088 szt.
Znaczące zwiększenie liczebności lisa przyczynić się może do ponownego znacznego spadku liczebności: zająca, bażanta i kuropatwy a nawet sarny.

Stan zwierzyny na terenie RDLP w Poznaniu

Wyniki corocznych inwentaryzacji zwierzyny występującej w lesie i na terenach polnych wchodzących w skład wszystkich obwodów łowieckich z terenu RDLP w Poznaniu przedstawiono w poniższym zestawieniu.
 

Tekst: Jarosław Kasprzyk