W minionym roku Nadleśnictwo przygotowało 3 powierzchnie badawcze (kolonie) w drzewostanach rozmieszczonych wzdłuż dróg leśnych. Łącznie rozwieszono aż 30 schronów (po 10 schronów na kolonie). Leśnicy dokonali wyboru miejsc we współpracy z chiropterologami. Budki rozmieszczone zostały na sąsiadujących ze sobą drzewach na wysokości około 3-4 metrów, w sposób uwzględniający potrzeby ekologiczne nietoperzy. Każde ze skupisk obejmuje 10 budek z trocinobetonu w dwóch rozmiarach, przystosowanych dla większości gatunków nietoperzy bytujących w środowisku leśnym.

- W strefie klimatu umiarkowanego większość gatunków nietoperzy jest silnie związana z występowaniem lasów. Ssaki te zasiedlają głównie dziuple drzew oraz szczeliny w pniach drzew. W tego typu schronieniach spotykamy zarówno pojedyncze osobniki jak i kolonie dochodzące do kilkudziesięciu osobników - informuje dr Grzegorz Wojtaszyn z Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Salamandra".

- Obecnie wiele gatunków nietoperzy jest zagrożonych, aby zachować i ochronić te sympatyczne zwierzęta podejmuje się różnorodne działania ochronne, badawcze i edukacyjne. Jednym z podstawowych zadań oprócz pozostawiania dziuplastych, martwych lub uszkodzonych drzew, w których ssaki te znajdują odpowiednie naturalne kryjówki, jest rozwieszanie specjalnych skrzynek. Są one ważne zwłaszcza w młodszych drzewostanach, pozbawionych jeszcze naturalnych dziupli - dodaje Wojtaszyn.

Wyniki jesiennej inwentaryzacji schronów pozwalają na ocenę zasiedlena budek, przekazują naukowcom informacje, które gatunki najchętniej z nich korzystają. Pozwalają także oszacować liczebność i żywotność lokalnych populacji. Oceniane są parametry:

• zasiedlenia lub brak zasiedlenia przez nietoperze (za potwierdzenie zasiedlenia uznawano obecność osobników lub ich odchodów);
• w przypadku stwierdzenia nietoperzy, określenie ich liczby i przynależności gatunkowej;
• pozostałych obserwacji. 

Z 29 skontrolowanych budek 11 nosiło ślady zasiedlenia. Jeden schron został zniszczony, prawdopodobnie na skutek wandalizmu. W trakcie kontroli odnotowano obecność 13 osobników nietoperzy należących do przynajmniej dwóch gatunków. Jednym z nich był karlik większy (Pipistrellus nathusii), drugi to karlik malutki lub karlik drobny (Pipistrellus pipistrellus/Pipistrellus pygmeus). Bardzo cenne okazało się odkrycie w jednej z budek aż 8 osobników karlika większego. Uwzględniając fenologię i specyfikę gatunku, można wnioskować, że był to harem. Z kolei w innym skupisku stwierdzono występowanie odchodów, które należały do gatunku większego niż znalezione karliki. O tym, że nie tylko nietoperze chętnie zimują w schronach obserwatorzy przekonali się znajdując sporo błonkówek, głównie szerszeni.

Dowiedz się więcej o nietoperzach występujących w poznańskich nadleśnictwach tutaj! Dr Grzegorz Wojtaszyn prezentuje wyniki monitoringu w Nadleśnictwie Antonin

Uwzględniając okres funkcjonowania budek (niecały rok), długowieczność nietoperzy i ich wieloletnie przywiązanie do zajmowanych kryjówek, uzyskane wyniki należy interpretować jako początkowy etap zasiedlania.

- Wyniki pierwszej inwentaryzacji naszych schronów są zadowalające, ponieważ mówimy o dużym zasiedleniu w jednym skupisku i okazjonalnym w dwóch pozostałych. Mamy do czynienia z natychmiastową reakcją środowiska na wykonane w latach ubiegłych działania. Uwzględniając znaczenie biocenotyczne nietoperzy oraz deficyt naturalnych schronień, koncepcja tworzenia sztucznych skupisk rozrodczych, z uwzględnieniem właściwych dla potrzeb nietoperzy lokalizacji, wydaje się być właściwa - podsumowuje projekt Zbigniew Hudzia, Starszy Specjalista Służby Leśnej ds. ochrony lasu Nadleśnictwa Kalisz.

Galeria obrączkowania nietoperzy w Nadleśnictwie Antonin

Nie tylko Nadleśnictwo Kalisz zaangażowane jest w czynną ochronę nietoperzy. Na terenie Nadleśnictwa Antonin równolegle z działaniami dotyczącymi ochrony tych ssaków, od 1998 roku prowadzone są badania naukowe. Oceniany jest skład gatunkowy, liczebność, zmienność sezonowa w zasiedlaniu skrzynek. Od 2004 roku nietoperze są tam również obrączkowane, badane są aspekty związane z migracjami, przywiązaniem do kryjówek, rozrodem czy długowiecznością tych ssaków. Delikatne znaczniki pozwalają identyfikować poszczególne zwierzęta, dlatego w przypadku znalezienia nietoperza z obrączką zwracamy się z prośbą o odczytanie wygrawerowanej sygnatury i przesłanie informacji z datą i miejscem stwierdzenia do Nadleśnictwa lub Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, działu Zbiorów Przyrodniczych pod adresy e-mailowe: pardosa@gazeta.pl lub grzegwojt2@wp.pl.