Chłodniejsze dni, krótsze noce i spadające liście to sygnały, które wywołują szereg adaptacji w zachowaniu i biologii mieszkańców lasu. Zmiany te są efektem przystosowań do nadchodzącej zimy, ale także wynikiem niezwykłego rytmu życia, który charakteryzuje się niesamowitą różnorodnością. O tych zmianach dowiecie się z poniższego artykułu. Chętnych zapraszamy do lektury.

Zbieranie zapasów

Jednym z najważniejszych zjawisk jesienią jest gromadzenie zapasów na zimę. Zwierzęta leśne, zwłaszcza te, które nie zapadają w sen zimowy, muszą zgromadzić odpowiednią ilość jedzenia, aby przetrwać trudniejszy czas.

• Sójki są znane z tworzenia zapasów. Gromadzą żołędzie, które zakopują w ziemi. Często zapominają o niektórych miejscach składowania, co sprzyja rozsiewaniu dębów w okolicy.
• Wiewiórki także intensywnie zbierają orzechy, nasiona i inne pokarmy, tworząc ukryte magazyny. Mają wyjątkową zdolność do zapamiętywania lokalizacji swoich zapasów, choć czasami zdarzają im się "pomyłki", które również mogą przyczynić się do wzrostu liczby drzew w lesie.
• Jelenie i sarny zmieniają dietę, poszukując w lesie bardziej pożywnych roślin. Ich pokarm staje się bardziej kaloryczny, a także dostosowuje się do tego, co w danym czasie jest dostępne.

Jesień to także okres, kiedy zmienia się aktywność zwierząt. Dni stają się krótsze, a noce dłuższe, co ma wpływ na rytm życia mieszkańców lasu.

• Lis staje się bardziej aktywny wieczorem i nocą, gdyż poluje głównie w tych godzinach. Jesienią, dzięki obfitości drobnych zwierząt, takich jak myszy czy króliki, lisy mogą bardziej efektywnie zdobywać pokarm.

Zmiana garderoby

Wiele zwierząt przechodzi w okresie jesieni wyraźne zmiany w wyglądzie, które mają na celu lepsze przystosowanie się do nadchodzącej zimy.

• Jeleniowate zaczynają zmieniać swoje futro na grubsze i cieplejsze (patrz poniższe zdjęcie). Zyskują gęstą sierść, która pomoże im utrzymać ciepło w czasie mroźnych dni. Zmieniają się także kolory ich futra – staje się ono jaśniejsze i bardziej szaro-brązowe, co pozwala im lepiej wtopić się w otoczenie.
• Zające również wymieniają futro na grubsze. Dodatkowo ich sierść zmienia także kolor na jaśniejszy, często przechodzi w odcienie bieli, co pomaga im w kamuflażu w zimowym krajobrazie i mniej kontrastować z otoczeniem.

Pora na gody 

Jesień to także okres rozrodu niektórych gatunków zwierząt. Dla wielu leśnych mieszkańców, zmiana pory roku wiąże się z intensywnymi spotkaniami towarzyskimi, zwłaszcza w kontekście godów. Okres gotowy u jeleni to rykowisko, u łosi bukowisko, a u dzików huczka.

• Jelenie w czasie rui zaczynają intensywnie rywalizować, walcząc ze sobą o dominację i możliwość przekazania swoich genów. Z tego powodu można je usłyszeć i zobaczyć w lasach, gdzie samce głośno ryczą, a ich walki są spektakularnym elementem jesiennego krajobrazu.
• Dzik z kolei intensyfikuje swoje spotkania towarzyskie, a samce odyńce stają się bardziej agresywne w trakcie okresu godowego. W poszukiwaniach partnerki lochy, wędrują na znaczne odległości, czasem zmieniając swoje dotychczasowe terytoria.

Wędrówki

Lasy Polski zamieszkują także zwierzęta, które migrują uciekając przed surową zimą.

• Ptaki takie jak drozdy, sikorka czy kos, przygotowują się do migracji, by spędzić zimę w cieplejszych rejonach. Zanim jednak ruszą w podróż, intensywnie gromadzą zapasy tłuszczu, które pozwolą im przetrwać długą podróż.
• - Nietoperze te jedyne latające ssaki także przystępują do intensywnego żywienia, aby zgromadzić energię niezbędną do hibernacji. Wkrótce po tym, jak temperatury spadną, zaczną szukać odpowiednich miejsc, gdzie mogą spokojnie spędzić zimę w śpiączce.

Sen zimowy i przystosowanie do chłodów Niektóre zwierzęta leśne decydują się na całkowity odpoczynek zimą. Wchodzą w stan hibernacji lub torporu, by zminimalizować wydatki energetyczne w czasie, kiedy pokarm jest trudniejszy do zdobycia. Torpor – stan kontrolowanego obniżenia temperatury ciała przez zwierzęta stałocieplne. Wraz z obniżeniem temperatury ciała spowalniana jest praca serca oraz większość innych czynności fizjologicznych. Mianem torporu określa się zazwyczaj krótkotrwałe okresy obniżenia temperatury ciała, trwające od kilku godzin do kilku dni.
- Borsuki i jeże zapadają w sen zimowy, w którym ich temperatura ciała spada, a metabolizm znacznie zwalnia. W tym czasie nie jedzą i nie piją, a ich organizmy przechodzą w stan "spowolnionego życia".
- Nietoperze i niedźwiedzie również zapadają w zimowy sen, chociaż ich aktywność w tym czasie jest ograniczona do minimum. Ich organizmy przechodzą w stan hibernacji, w którym ich tętno i oddech stają się niemal niewyczuwalne.